Tên di sản : Địa điểm cuộc khởi nghĩa Thiệu Hoá (18,19/8/1845)
Tỉnh/Thành phố : Thanh Hóa
Loại di tích :
Di tích lịch sử
Sô quyết định : Số 4135/QĐ-UBND
Giới thiệu
Di tích địa điểm lịch sử cuộc khởi nghĩa Thiệu Hóa nói chung đã diễn tả trên một diện sâu rộng nhất của toàn bộ làng Vân Hà xưa (tức toàn bộ xã Thiệu Hưng bây giờ), nhưng diễn biến tập trung nhất là thôn Kiến Trung (tức Kiến Hưng bây giờ). Từ khu vực bến sông đến đất phủ đường hay Trường Tiểu học Pháp – Việt và các điểm ém quân, chiến đấu, mít tinh…đều diễn ra ở khu vực của thôn Kiên Trung. Hiện tại, bến sông, nhà cửa, làng mạc, đường xã đã làm thay đổi diện mạo của đất phủ đường xưa. Nhưng đến bến Vạn Hà và đi trên cầu Thiệu Hóa vượt sông Chu sang đây, từ trên cầu nhìn cảnh sông nước và toàn bộ đất phủ đường ở Vạn Hà, vẫn còn rất nhiều chỗ để chúng ta hình dung là chỗ phủ đường xưa.
Khi qua cầu Thiệu Hóa, chỉ hơn 200m, chúng ta sẽ gặp ngay khu vực tượng đài khởi nghĩa Thiệu Hóa nằm sát và quay mặt về phía con đường tỉnh lộ từ thành phố Thanh Hóa – Đông Sơn – Yên Định – Vĩnh Lộc – Cẩm Thủy – Bá Thước – Quan Hóa – Lào.
Khu vực tượng đài được khuôn viên và khoanh vùng bằng hệ thống tường rào, có diện tích bất khả xâm phạm là 1274m2. Cổng và bề mặt khu tượng đài hướng ra mặt đường tỉnh lộ.
Bên trong là khu nhà Bia và Tượng đài kỉ niệm. Nhà Bia làm theo kiểu mái công. Tấm Bia lớn ghi tóm tắt sự kiện cuộc khởi nghĩa Thiệu Hóa và khắc tên 12 liệt sĩ đã hi sinh trong cuộc khởi nghĩa này.
Khu vực tượng đài có chỗ thắp hương tưởng niệm các liệt sĩ đã hi sinh. Ngoài ra có đường danh dự, cây cảnh, bồn hoa, cổng, tường rào,…Khu vực tượng đài này chính là địa điểm chính diễn ra cuộc khởi nghĩa Thiệu Hóa và nơi diễn ra cuộc chiến đấu rất quyết liệt giữa ta và địch.
Từ khu vực tượng đài này, chúng ta có thể đi thăm lại toàn bộ khu vực đất phủ đường xưa.
Xung quanh khu vực tượng đài có rất nhiều cây cổ thụ được trồng từ trước Cách mạng tháng Tám đến bây giờ.
Đứng trên cầu Thiệu Hóa nhìn về phía khu vực tượng đài cũng đủ để cho chúng ta hình dung vùng đất của cuộc khởi nghĩa Thiệu Hóa ngày ấy.
Công trình nhà Bia – Đài kỉ niệm cuộc khởi nghĩa Thiệu Hóa được làm với quy mô vừa phải nhưng trang trọng. Điều đó biểu hiện sự trân trọng và phát huy mãi mãi truyền thống cách mạng của huyện Thiệu Hóa và tỉnh Thanh Hóa.
Chúng ta sẽ vô cùng bồi hồi và xúc động khi dừng chân tại địa điểm lịch sử này. Những dòng chữ ghi chép sự kiện và tên tuổi những chiến sĩ đã hi sinh anh dũng tại đây sẽ có sức truyền cảm lớn và gieo vào lòng chúng ta – thế hệ hôm nay và mai sau tình cảm biết ơn sâu sắc đến các vị cách mạng tiền bối đã từng chiến đấu hi sinh quên mình trên mảnh đất này để sự nghiệp độc lập – tự do sẽ bất diệt.
Việc chọn khu vực này để xây dựng tượng đài và phát huy tác dụng di tích là hoàn toàn hợp lý và phù hợp với quyết tâm, nguyện vọng của toàn thể cán bộ và nhân dân trong tỉnh trong huyện.
Nơi kỉ niệm sự kiện lịch sử này đồng thời cũng là một công trình văn hóa của thế hệ hôm nay ghi nhận giá trị và công lao của thế hệ hôm qua, để muôn đời sau – sự kiện cuộc khởi nghĩa Thiệu Hóa sẽ được thắp sáng mãi mãi ở nơi tượng đài chiến thắng này.